Nhị Kiều – Quản Thị Minh Nguyệt

Soạn giả Nhị Kiều, tên thật là Quản Thị Minh Nguyệt, sinh năm 1921 tại làng An Thạnh, huyện Mõ Cày, tỉnh Bến Tre. Bà bắt đầu sự nghiệp viết tuồng với bút danh Cô Nguyệt, sau đó đổi thành Hoàng Thị Nguyệt, và cuối cùng chọn bút danh Nhị Kiều.

Năm 1954, khi đoàn hát Việt Kịch Năm Châu đến Bến Tre biểu diễn, bà đã 33 tuổi. Từ đó, bà đem lòng yêu mến nghệ sĩ Tám Vân, người thủ vai Duy Bạt trong vở tuồng Gió ngược chiều, và quyết định kết duyên cùng ông, theo chồng đi khắp các nẻo đường lưu diễn.

Vừa yêu chồng, vừa đam mê sân khấu, bà bắt đầu học cách soạn tuồng, viết kịch bản và ca cổ. Văn chương của Nhị Kiều mang đậm nét nữ tính, nhẹ nhàng, dù trong những tình huống gay cấn, lời văn của bà vẫn giữ được sự mộc mạc, chân chất. Các tác phẩm của bà thường được xây dựng mạch lạc, có đầu có cuối, mang phong cách kể chuyện, chịu ảnh hưởng từ tiểu thuyết của nhà văn Hồ Biểu Chánh.

Về bút danh Nhị Kiều, bà chia sẻ: “Nhiều người ganh ghét tôi và thường nói rằng muốn gặp bà bầu Thơ, chủ gánh Thanh Minh Thanh Nga, phải qua ‘hai cái cầu.’ Họ tưởng Nhị Kiều là hai cái cầu, nhưng thực ra không phải vậy. Tôi có người chị tên Quản Thị Trúc Mai (tức Hoàng Trúc Mai), rất giỏi thơ văn. Tôi mượn câu thơ của Tào Tháo: ‘Đồng Tước Chung Thân Tỏa Nhị Kiều’ để đặt bút danh, kỷ niệm gia đình có hai người con gái theo nghiệp văn chương.”

Từ năm 1963 đến 1972, Nhị Kiều đã hợp tác với nhiều soạn giả nổi tiếng, bao gồm:

  • Với thi sĩ Anh Tuyến: Hương Lúa Tình Quê, Trăng Rụng Bến Từ Châu, Kim Hồ Điệp, Lỗi Tình Cố Nhân.
  • Với soạn giả Hà Triều Hoa Phượng: Khói Sóng Tiêu Tương.
  • Với soạn giả Thanh Cao: Những Đứa Con Lai.
  • Với soạn giả Nguyễn Đạt: Mùa Sen Trắng Nở, Mạnh Lệ Quân, Thạch Phá Thiên, Đường Về Vạn Kiếp.
  • Với nhóm Bông Lan (soạn giả Hoàng Lan): Bao Công Xử Án Trần Thế Mỹ, Sở Vân, Đường Nào Lên Thiên Thai.
  • Với soạn giả Thế Châu: Qua Cầu Đắng Cay, Tâm Sự Cha Tôi, Thanh Xà Bạch Xà, Anh Bảy Chà, Mùa Thu Lá Bay, Cánh Chim Bạt Gió.

Bà cũng phóng tác từ tiểu thuyết của Ngọc Linh thành tuồng Nắng Sớm Mưa Chiều và từ tiểu thuyết của Trang Thề Hy thành tuồng Vầng Trăng Bên Kia Sông.

Hai tác phẩm nổi tiếng nhất của Nhị Kiều là Mùa Thu Lá Bay và Truyền Thuyết Tình Yêu, đưa tên tuổi của các nghệ sĩ như Bạch Tuyết (vai Hàn Ni), cố nghệ sĩ Minh Phụng (vai Văn Lâu), Vũ Linh (vai Phi Cát), Thanh Thanh Tâm, Kiều Phượng Loan và Thanh Hằng (vai nữ vương) lên đỉnh cao nghệ thuật.

Sau năm 1975, Nhị Kiều tiếp tục sáng tác với nhiều tuồng thu video như Hoa Cẩm Chướng, Huyền Thoại Một Chuyện Tình, Giọt Mưa Thu, Lỡ Chuyến Đò Thương, Vết Thương Kỷ Niệm, Vị Đắng Lá Sầu Đâu, Trăng Nước Lạc Dương Thành, Người Khách Thương Hồ, Nửa Đêm Chợt Tỉnh, Lòng Người Bạc Đen…

Từ năm 1995, bà cùng chồng là nghệ sĩ Tám Vân về sống tại xã Bình Nhâm, quận Lái Thiêu, tỉnh Bình Dương. Ngôi nhà nhỏ của họ được bao quanh bởi một khu vườn yên tĩnh, nơi đôi vợ chồng nghệ sĩ an hưởng tuổi già.

Nữ soạn giả Nhị Kiều đã qua đời tại nhà riêng lúc 5 giờ 30 sáng ngày 5-11-2010, hưởng thọ 90 tuổi.

Với hơn bốn mươi năm theo chồng lang bạt khắp các đoàn hát, Nhị Kiều đã hợp tác với nhiều soạn giả nổi tiếng của thập niên 60, 70. Bà cũng là một trong những soạn giả được đặt hàng nhiều nhất khi phong trào thu video cải lương phát triển. Nhị Kiều được nhớ đến như một soạn giả viết nhiều, viết nhanh, và là một trong những soạn giả cao tuổi nhất vẫn giữ được sự minh mẫn, sáng tạo không ngừng nghỉ.