Khánh Hợi

Vợ chồng nghệ sĩ Sỹ Tiến - Khánh Hợi thời trẻ.

TIỂU SỬ NGHỆ SĨ ƯU TÚ KHÁNH HỢI

Tên thật: Khánh Hợi
Năm sinh: 1922
Thể loại: Cải lương, Sân khấu Việt Nam
Danh hiệu: Nghệ sĩ Ưu tú, được phong tặng đợt đầu tiên

Cuộc đời và sự nghiệp

Tuổi thơ và niềm đam mê sân khấu

NSƯT Khánh Hợi sinh ra tại ngôi nhà số 21 phố Hàng Hành, Hà Nội, trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật. Mẹ bà, cụ Đinh Thị Mẫn, nổi tiếng với giọng hát hay, đã truyền cảm hứng nghệ thuật cho bà từ thuở nhỏ. Từ năm 6 tuổi, bà đã thuộc và hát những bài dân ca mẹ ru.

Năm 8 tuổi, bà bước lên sân khấu cải lương tại rạp Quảng Lạc (phố Tạ Hiền), khởi đầu với những vai nhỏ như chạy cờ, cầm quạt. Sớm bộc lộ năng khiếu và lòng đam mê mãnh liệt, bà nhanh chóng được đón vào Nhật Tân Ban, một ban hát danh tiếng, và lần đầu đóng vai chính trong vở Thất hiền quyến.

Thành công trên sân khấu cải lương

Tuổi trẻ của NSƯT Khánh Hợi gắn liền với những vai diễn xuất sắc, đặc biệt là các vai nam – vai võ tướng mà ít nữ nghệ sĩ nào có thể sánh kịp. Bà nổi danh từ năm 18 tuổi với vai Lã Bố trong vở Lã Bố hí Điêu Thuyền, một vai kép võ đòi hỏi kỹ năng diễn xuất, vũ đạo và giọng hát hoàn hảo. Vai diễn này đã trở thành biểu tượng của sân khấu cải lương Hà Nội thời bấy giờ.

Không chỉ hóa thân xuất sắc vào Lã Bố, bà còn đảm nhận nhiều vai nam để đời khác như:

Trọng Thủy (Mỵ Châu - Trọng Thủy)
Trần Khắc Trung (Huyền Trân công chúa)
Đinh Văn Tả (Mạc Tuyết Lan)
Võ Tòng (Võ Tòng đả điếm)

Những vai diễn này không chỉ giúp bà khẳng định tài năng mà còn khiến rạp Chuông Vàng – nơi bà thường biểu diễn – trở thành điểm sáng của đời sống nghệ thuật Hà Nội.

Cuộc đời gắn liền với sân khấu

Cuộc đời NSƯT Khánh Hợi là sự hòa quyện giữa sân khấu và đời thường. Những vai diễn đòi hỏi sức lực lớn không làm bà nản lòng, kể cả khi mang thai. Bà từng mặc giáp nặng biểu diễn trong thời gian thai kỳ và không may bị sảy thai khi lưu diễn tại Thanh Hóa năm 1947.

Dù khó khăn, bà vẫn cống hiến hết mình cho nghệ thuật. Trong vở Kiều (do NSND Sỹ Tiến viết và dàn dựng), bà đảm nhận vai Tú Bà và giành Huy chương Vàng tại Hội diễn năm 1962. Vai diễn này xuất sắc đến mức khán giả đời thực nhầm lẫn, khiến bà phải đối mặt với những phản ứng gay gắt từ người đời vì sự “độc ác” của nhân vật.

Cuộc sống gia đình và sự nghiệp hợp tác với NSND Sỹ Tiến

Năm 1942, Khánh Hợi gặp NSND Sỹ Tiến, một nghệ sĩ tài hoa, người sau này trở thành chồng bà. Họ trở thành cặp đôi hoàn hảo trong nghệ thuật và cuộc sống. Sỹ Tiến là tác giả, đạo diễn của nhiều vở cải lương nổi tiếng mà Khánh Hợi thủ vai chính.

Họ có tám người con (năm trai, ba gái), trong đó có ca sĩ Lệ Quyên, người từng được biết đến như “nữ hoàng nhạc nhẹ” thập niên 80, hiện định cư tại Paris.

Dấu ấn sân khấu và di sản nghệ thuật

Những vai diễn để đời

NSƯT Khánh Hợi nổi danh với tài năng hóa thân đa dạng, từ vai nam, vai kép võ đến vai nữ đầy nội tâm. Những vai diễn như Võ Tòng, Trọng Thủy, và Tú Bà không chỉ là đỉnh cao của sân khấu cải lương mà còn trở thành tượng đài trong lòng khán giả.

Tình yêu bất tận với sân khấu

Dù ở tuổi 88, bà vẫn say mê sân khấu, thường kể chuyện, biểu diễn cùng con cháu khi có dịp. Bà từng nói:

"Nếu tôi chết, đừng chôn tôi. Hãy căng da tôi lên mặt trống, để tôi luôn được gần sân khấu, sống không khí nghệ thuật mỗi ngày."

Danh hiệu và sự công nhận

Nghệ sĩ Ưu tú: Phong tặng trong đợt đầu tiên, ghi nhận những đóng góp to lớn cho nghệ thuật cải lương Việt Nam.
Bà là nhân chứng sống của sân khấu Hà Nội thế kỷ XX, một phần không thể thiếu trong lịch sử cải lương miền Bắc.