Nghệ danh: Cô Ba Thanh Loan
Tên khai sinh: Nguyễn Thị Ba,
Giới tính: Nữ
Ngày sinh: 12 tháng 1 năm 1917
Nơi sinh: Phong Thới, huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long
Ngày mất: 13 tháng 10 năm 1982
Nơi mất: TP HCM
Nghề nghiệp: Diễn viên sân khấu
Danh hiệu:
- Danh hiệu nghệ sĩ ưu tú.
- Huân chương chiến thắng hạng I.
- Huân chương chống Mỹ cứu nước hạng I.
- Truy tặng huân chương lao động hạng III.
- Huy chương chiến sĩ văn hóa.
Sinh năm 1917 tại Vĩnh Long, Nguyễn Thị Ba (nghệ danh Thanh Loan) trưởng thành trong một gia đình nghèo khó và phải làm lụng vất vả từ nhỏ. Với giọng ca đặc biệt và tình yêu sâu sắc với sân khấu, Thanh Loan bắt đầu hành trình nghệ thuật muộn vào năm 23 tuổi, khi được đoàn Tân Hí Ban nhận vào làm tỳ nữ. Dù khởi đầu khó khăn, thậm chí bị khiếm thính ở một bên tai do bị đánh, nhưng bằng niềm đam mê mãnh liệt, cô dần thăng tiến và được giao các vai đào con. Đến năm 1946-1947, Thanh Loan trở thành đào chính, và tên tuổi của cô bắt đầu được công nhận trong làng cải lương miền Nam.
Trong những năm tiếp theo, Thanh Loan hợp tác với đoàn Việt Kịch Năm Châu và được các nghệ sĩ lớn như Năm Châu và Trần Hữu Trang giúp đỡ rèn luyện kỹ năng. Cô gây ấn tượng với khán giả qua các vai diễn Tiểu Lan trong Hồn Bướm Mơ Tiên và vai cô gái trong Vó Ngựa Truy Phong. Tại đoàn Nam Tình, cô được yêu mến với vai diễn để đời là Chị Bếp trong Nỗi Lòng Chị Bếp. Đến những năm 1950-1960, Thanh Loan tiếp tục tham gia đoàn Thanh Minh, nơi cô thể hiện nhiều vai lão trong các vở kinh điển như Đời Cô Lựu, Nửa Đời Hương Phấn, và Áo Cưới Trước Cổng Chùa. Với kỹ năng xuất sắc trong vai diễn bà lão, bà trở thành nghệ sĩ cải lương tiền phong của miền Nam.
Thanh Loan không chỉ là nghệ sĩ nổi tiếng mà còn là một cơ sở cách mạng trong thời kỳ chiến tranh. Dù nổi danh trong giới nghệ sĩ Sài Gòn, cô bí mật tham gia hoạt động cách mạng, tổ chức che giấu cán bộ và xây dựng tổ chức văn nghệ sĩ cách mạng ngay trong lòng địch. Do sự phát hiện của chính quyền, năm 1961, cô rút về vùng giải phóng và sau đó ra Bắc điều trị bệnh. Khi hồi phục, cô được cử trở lại miền Nam và chỉ đạo nghệ thuật cho đoàn cải lương Trung ương Cục trong khu vực đồng bằng sông Cửu Long, nơi cô hoạt động tích cực trong phong trào văn nghệ quần chúng.
Năm 1975, Thanh Loan trở về Sài Gòn, làm cố vấn cho nhà hát cải lương Trần Hữu Trang và tham gia giảng dạy. Với những đóng góp của mình, cô được bầu làm đại biểu Quốc hội khóa IV của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Thanh Loan qua đời năm 1982 sau thời gian bệnh nặng, để lại dấu ấn không thể phai mờ trong nền nghệ thuật cải lương.
Tác phẩm nổi bật:
- Đời Cô Lựu - vai lão bà đầy cảm xúc
- Nỗi Lòng Chị Bếp - vai chị Bếp