Diệp Lang - Dương Công Thuấn (1941-20.. )
Nghệ sĩ tên thật là Dương Công Thuấn, sinh ngày 4 tháng 3 năm 1941, tại Bình Tiên, Thị xã Sa Đéc, Tỉnh Đồng Tháp. Lên 8 tuổi, ông đã theo cha là thầy đàn Ba Diệp đi theo đoàn Cải lương Tam Phụng. Nhưng cha của ông không muốn ông nối nghiệp đàn, vì người đàn chỉ ngồi sau cánh gà sân khấu, nên ông đã tìm thầy dạy hát cho Diệp Lang và cho ông học đóng những vai phụ.
Vào khoảng đầu thập niên 1950, trong một đêm diễn vở "Lấp sông Gianh" tại rạp hát Nguyễn Văn Hảo (nay là rạp Công Nhân) trên đường Trần Hưng Đạo, quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh, đoàn cải lương Kim Thoa bị ném lựu đạn, có hai người trong đoàn thiệt mạng, cha con ông may mắn thoát chết. Nhưng chẳng được bao lâu sau đó, ông Ba Diệp bị bệnh nặng, phải bỏ đoàn về quê và mất tại đây.
Chịu tang cha một thời gian thì ông tiếp tục lên Sài Gòn theo đuổi nghề hát. Năm 12 tuổi, Diệp Lang bước lên sân khấu trong vở Lấp sống Gianh của Đoàn Cải lương Kim Thoa, rồi sau đó là Việt Hùng – Minh Chí, đến Phụng Hảo – Ba Vân..., nhưng đó cũng chỉ là những vai phụ, đến khi được soạn giả kiêm ông bầu Nguyễn Huỳnh (cũng là bạn của cha ông) đưa về đoàn Hoài Dung - Hoài Mỹ (Long An), ông mới được giao vai chính: hoàng tử trong vở "Chiếc nhẫn kim cương". Nghệ danh Diệp Lang (tức là con của Ba Diệp - cha ông) do soạn giả Nguyễn Huỳnh gọi ông khi ông bắt đầu được đóng vai chính ở đoàn cải lương Hoài Dung – Hoài Mỹ.
Năm 1962, Ông gia nhập đoàn Kim Chưởng, Diệp Lang được soạn giả Thu An giao cho đóng vai ông già 70 tuổi (người cha trong vở Người Anh khác mẹ). Đó là vai diễn ghi dấu ấn trong cuộc đời nghệ thuật của ông với Giải thưởng Thanh Tâm năm 1963 .
Trong thời kỳ này, ông đã đóng một số vở và rất thành công như: Trung sĩ Tám trong Tìm lại cuộc đời, Hội đồng Dư trong Tiếng hò sông Hậu, Hội đồng Thăng trong Đời cô Lựu, Lê Quý trong Tâm sự Ngọc Hân, Lê Xuân Giác trong Tiếng sóng Rạch Gầm, Ông nội trong Cây lẻ bạn, Ông Hai trong Đàn ca tri kỷ.
Năm 1965, ông bị triệu tập đi nhập ngũ theo lệnh của Nha Quân dịch thuộc Việt Nam Cộng hòa.
Ông lập gia đình với bà Thu Phong, hai ông bà có người con gái là Thanh Tuyền mở tiệm nail rất đắt khách, một người con trai của ông thì nối nghiệp cha.
Sau năm 1975, ông gia nhập đoàn Cải lương tập thể Sài Gòn II. Đoàn của ông lưu diễn khắp nơi, kể cả những vùng chiến sự như: Phnôm Pênh, Xiêm Riệp, Mặt trận 479... Ông được tín nhiệm bầu làm Trưởng đoàn 284. Vừa tham gia công tác quản lí, vừa làm nghệ thuật, nhưng chỉ một thời gian sau đó ông xin nghỉ làm quản lý và trở về nghiệp hát do áp lực công việc và bệnh tật. Đây cũng là thời gian gia đình ông gặp khó khăn nhiều nhất.
Ngoài ra, ông còn được chọn đi biểu diễn ở nước ngoài: năm 1984 tại Tây Âu, năm 1986 mặt trận 479 ở Xiêm – Rệp, năm
1997 tại Pháp và năm 1998 tại Úc. Ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 1993, Nghệ sĩ Nhân dân năm 2003. Diệp Lang bắt đầu thôi đi hát. Hiện tại, ông chỉ còn tham gia đóng các vai diễn nhỏ trên sân khấu.
Ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 1993, Nghệ sĩ Nhân dân năm 2003 và các giải thưởng sự nghiệp như: huy chương vàng Giải Thanh Tâm năm 1963, bằng danh dự giải Thanh Tâm năm 1964, huy chương vàng và giải Mai Vàng năm 2000, huy chương Vì sự nghiệp sân khấu năm 2000, giải Mai Vàng năm 2001...
Năm 2010, Diệp Lang được con bảo lãnh sang Mỹ, định cư tại thành phố San Diego, bang California để sống cùng gia đình của con gái.
Ở tuổi già, bên cạnh căn bệnh tim tiêu tốn không ít chi phí để chữa trị, cách đây 2 năm, Diệp Lang lại phát hiện mình mắc thêm bệnh Parkinson khiến tay ông run lẩy bẩy.
Live show kỷ niệm sinh nhật lần thứ 72 của nghệ sĩ Hồng Nga được tổ chức tại quận Cam, miền Nam tiểu bang California, vào ngày 21-4-2017, NSND Diệp Lang đã tái ngộ khán giả sau nhiều năm rời xa sân khấu với lý do sức khỏe. Ông đã từ San Diago đến quận Cam để tập tuồng và biểu diễn vai ông Hương Cả trong trích đoạn Tô Ánh Nguyệt.
Giọng ca và hơi của Diệp Lang không được phong phú. Thế nhưng, không phải gì thế mà ông ca không hay. Điểm mạnh nhất của Diệp Lang là ông biết diễn xuất bằng cả giọng ca, ông đưa giọng ca vào đúng với tâm trạng nhân vật, đúng với động tác biểu diễn. Nói cách khác là Diệp Lang đã đạt đến trình độ “ca trong diễn, diễn trong ca”, ca diễn phụ trợ lẫn nhau để thể hiện tính cách nhân vật.
Nguồn trích dẫn: Tác giả Huỳnh Ái Tông
