Kim Chung (1923-2008)
Nghệ sĩ Kim Chung sinh năm 1923, tại Hà Nội. Năm 1933, lên 10 tuổi, bà đã tham gia đội đồng ấu Nhật Tân – Hà Nội, chuyên diễn tuồng Hồ Quảng của ông bầu Tài Quang.
Năm 16 tuổi, bà làm đào chánh đoàn cải lương Tố Như nổi tiếng trên đất Bắc. Sau đó bà thành hôn v ới ông Trần Viết Long, ông từng du học ở Pháp về, họ thành lập gánh hát Kim Chung tức Tiếng chuông vàng Bắc Việt. Đến năm 1954, đoàn Kim Chung vào Nam, trình diễn thường trực ở rạp hát Aristo, nằm trên đường Lê Lai, Quận 2, Sàigòn. Sau đó lập th ành công ty sân khấu mang tên Kim Chung. Công ty thời đó có đến 6 đoàn hát. Các nghệ sĩ tài danh được xem là thế hệ vàng của sân khấu cải lương như: Lệ Thủy, Minh Vương, Minh Phụng, Minh Cảnh, Mỹ Châu, Diệu Hiền, Thanh Hải, Thanh Nguyệt... đều được đào tạo từ 6 đoàn hát thuộc Công ty Kim Chung.
Trong sự nghiệp nghệ thuật của mình, nghệ sĩ Kim Chung có rất nhiều vai diễn nổi tiếng, như: Chúc Anh Đài, Điêu Thuyền, Lữ Bố, Mộc Quế Anh, Hoa Mộc Lan, Thúy Kiều... bà và nghệ sĩ Phùng Há là hai nữ nghệ sĩ chuyên đóng vai kép, sáng lập trường phái nữ đóng vai kép trong thập niên 1950 – 1960.
Nữ nghệ sĩ Kim Chung hát hai vở Trăng giãi đêm sương và vở Ngọn cỏ gió đùa, tuồng hợp soạn của Ngọc Huyền Quân và Ngọc Văn. Sau đó có vở Đắc Kỷ - Trụ Vương, cô Kim Chung vào vai Bá Ấp Khảo dạy đờn, kỳ nữ Kim Cương vào vai Đắc Kỷ. Ba vở hát này hát vào năm 1955, 1956 hình tượng nghệ thuật của nữ nghệ sĩ Kim Chung, đã tạo ra phong cách chuẩn mực trong ba vai tuồng, khi đoàn hát Tiếng chuông vàng Thủ đô mới chân ướt chân ráo vào Nam.
Bà đã đạt được một sự nghiệp cải lương đồ sộ như Công ty Kim Chung, ông bầu kiêm soạn giả Trần Viết Long đã nhờ rất lớn vào sự góp công góp sức, tiếp tay quán xuyến khôn khéo của bà bầu Kim Chung. Chỉ trong vòng 21 năm, từ một đoàn hát Tiếng chuông vàng Thủ đô vào Nam, với một lối hát chưa quen thuộc với khán giả miền Nam, đoàn Kim Chung đã phát triển thành 6 đoàn cải lương đại bang nổi tiếng một thời. Đoàn Kim Chung 6 từng đi hát ở Lào, Thái Lan và Pháp năm 1968.
Các nghệ sĩ trẻ từng hát ở sân khấu Kim Chung, được bà bầu Kim Chung chỉ dạy cho hát đều ngợi khen đức tính khiêm tốn của bà. Bà dạy nghề hát cho các diễn viên trẻ trong đoàn một cách toàn tâm toàn ý, không giấu nghề, không tự cao lớn lời nhiều tiếng làm chạm tự ái học viên. Bà luôn luôn nhỏ nhẹ, khuyến khích các bạn trẻ và sẵn sàng nhận diễn một vai hạng hai, hạng ba để nhường đất cho các đàn em.
Sau năm 1975, bà cùng chông là ông Trần Viết Long, di tản sang Pháp định cư, một thời gian sau họ trở lại Việt Nam, định lập lại công ty sân khấu Kim Chung, nhưng lực bất tùng tâm, thời thế không cho phép. ông Trần Viết Long qua đời năm 2003, còn nữ nghệ sĩ lão thành Kim Chung, đã qua đời lúc 10 giờ ngày 8 tháng 4 năm 2008, tại nhà riêng, thọ 85 tuổi
Linh cữu nghệ sĩ Kim Chung quàn tại số 40/29 Lam Sơn, phường 2, quận Tân Bình – Tp. HCM. Lễ động quan lúc 6 giờ 30 phút ngày 11-4-2008, sau đó hỏa táng tại Bình Hưng Hòa.
Nguồn trích dẫn: Tác giả Huỳnh Ái Tông
