Nghệ sĩ Kim Xuân chưa rõ họ, tên thật, sanh năm nào, tại đâu. Có lẽ Kim Xuân sanh vào cuối thập niên 1920 tại Hà Nội. Kim Xuân được sinh trưởng trong một gia đình có nhiều thế hệ đứng trên sân khấu tuồng. Ông nội của là một nghệ sĩ ca tuồng cổ, cha là đạo diễn tuồng Gia Túc, thường nhận dạy đoàn Hiệp Thành đồng ấu. Bản thân Kim Xuân sớm mê nghiệp đàn ca, ngay từ năm 10 tuổi đã theo học lớp ca tuồng. Ở tuổi hoa niên, Kim Xuân gia nhập gánh Kim Phụng, rồi gánh Kim Chung và mau chóng trở thành một trong những giọng ca được khán giả hâm mộ.
Bà chủ gánh Kim Chung có người em trai tên Tiêu Lang thường đệm đàn cho Kim Xuân ca. Giữa hai người dần nảy nở tình cảm lứa đôi, và họ kết hôn khi cả hai còn rất trẻ. Ông Tiêu Lang khi đó mới chỉ đi theo chơi đàn chứ chưa được lên sân khấu ca. Từ đó suốt thập niên 1950, cặp Kim Xuân - Tiêu Lang là giọng ca không thể thiếu trong các suất diễn của gánh Kim Chung, nghệ danh và hình ảnh của họ luôn chiếm ưu thế trên bích chương quảng cáo.
Vào năm 1953, ông bầu Long quyết định bỏ vốn ra làm phim Kiếp hoa, vai nữ chính giao cho vợ là nghệ sĩ Kim Chung và Kim Xuân. Doanh thu cuốn phim vượt quá sức tưởng tượng, đã đem lại cho gánh Kim Chung không chỉ danh vọng mà còn cơ hội bành trướng hoạt động. Thay vì trả cat-xê cho em dâu, ông bầu Long đã mua tặng Kim Xuân một chiếc nhẫn kim cương 1 carat. Sau này, Kim Xuân bán đi được 5 triệu đồng, phụ vào số tiền 13 triệu mua căn nhà số 46 phố Bát Đàn tại Hà Nội, vợ chồng bà đang ở hiện nay.
Thời vàng son của gánh cải lương Kim Chung được đánh mốc trước và sau Hiệp định Genève 1954. Ông bầu Trần Viết Long và phu nhân Kim Chung đưa đoàn di cư vào Sàigòn biểu diễn, dự định sau 2 năm khi toàn quốc tổng tuyển cử thống nhất sẽ đưa toàn đoàn chuyển hẳn xuống phía Nam. Tuy nhiên, ngày ấy không xảy đến. Kim Xuân - Tiêu Lang cùng các thành viên còn lại đang còn ở Hà Nội vẫn phải duy trì hoạt động, họ đổi tên thành Đoàn Nghệ thuật Cải lương Chuông Vàng. Suốt các thập niên sau, gánh Chuông Vàng luôn chiếm vị thế ăn khách nhất thủ đô, rạp nào có Chuông Vàng biểu diễn thường xảy ra cảnh khán giả chen chúc xếp hàng mua vé từ tờ mờ sáng.
Các nữ nghệ sĩ cải lương tài danh đất Bắc: Kim Xuân, Lan Phương, Ái Liên, Kim Chung
Mấy năm trước chiến tranh, Kim Xuân luôn được hiện diện trong Ban chấp hành Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam. Trong các thập niên 1960 và 1970, Kim Xuân lại được biết đến là một trong các gương mặt điện ảnh đẹp.
Kim Xuân đã có những vai diễn thành công trong các tuồng cải lương như vai Mị Nương trong vở tuồng Hận tương giao, vai Lựu trong vở tuồng Đời cô Lựu, vai Ngọc Nương trong vở tuồng Lý Công, vai Xuân Hương trong vở tuồng Trinh nữ Xuân Hương, vai Bạch Xà trong vở tuồng Bạch Xà nương, vai Kiều trong vở tuồng Thúy Kiều, vai Ly Bên dòng Nhật Lệ.
Đã tham gia điện ảnh vai Ngọc Thủy trong phim Kiếp hoa năm 1953, Người con gái đất đỏ năm 1974, Em bé Hà Nội năm 1974, vai Nết trong phim Đến hẹn lại lên năm 1974.
Vợ chồng Kim Xuân - Tiêu Lang có một con gái là Nghệ sĩ Nhân dân Như Quỳnh.
Nguồn trích dẫn: Tác giả Huỳnh Ái Tông
