Mỹ Châu - Nguyễn Thị Mỹ Châu
Nghệ sĩ Mỹ Châu tên thật là Nguyễn Thị Mỹ Châu, sinh ngày 21 tháng 8 năm 1950 tại Thủ Thừa, Long An, là con út trong gia đình có bốn người con. Thuở nhỏ, cô từng bộc lộ năng khiếu âm nhạc và mong muốn trở thành bác sĩ. Cha mất sớm, cô và các anh chị đều do người mẹ nuôi lớn. Tuy niềm đam mê của Mỹ Châu là ca tân nhạc, nhưng cô cũng học thêm cổ nhạc từ một người bạn của anh để chiều lòng mẹ cô vốn là một người rất mê cải lương.
Năm 7 tuổi, Mỹ Châu được ông bầu Ba Cang, chủ đoàn cải lương Tiếng Chuông, phát hiện tiềm chất của cô trong một lần cô hát cải lương tại trường. Năm 1961, Mỹ Châu bắt đầu bước vào nghề cải lương khi vừa 11 tuổi với lời mời của ông bầu Cang và sự kiềm cặp của mẹ.
Khởi sự từ ban Tiếng Chuông, vai diễn đầu tiên của Mỹ Châu là vai đào con Sao Ly trong vở Giai nhân bên suối mộng. Không lâu sau, cô nhận được lời mời của ban Kim Chưởng, tuy nhiên, được sự đồng ý của mẹ, cuối cùng cô về với gánh Út Bạch Lan - Thành Được vừa được thành lập cuối năm 1961. Trong suốt gần một năm, cô chỉ được phân công ngâm thơ hậu trường những vở Nước chảy qua cầu, Khi hoa anh đào nở.
Mãi đến cuối năm 1962, khi vở Khi rừng mới sang thu được dựng, cô mới được phân thủ vai Ấu Quân. Được sự giới thiệu của danh cầm Hai Long, cô về với ban Thành Công, ca bài vọng cổ Bá Nha – Tử Kỳ, phát trên Đài phát thanh Sàigòn. Do sự thành công của tiếng hát phát thanh, cô tiếp tục được các đoàn Kim Chung và Thủ Đô mời tham gia. Cuối cùng, cô về tham gia với đoàn Thủ Đô 2 làm đào chánh. Do thể hình còn nhỏ, nên đoàn hát phải thiết kế cho loại phục trang nhiều lớp dành riêng cho cô để có được vóc dáng phù hợp với vai diễn. Báo chí miền Nam thời bấy giờ đã đặt cho cô biệt danh "Lolita Mỹ Châu" để so sánh với nhân vật Lolita nổi tiếng thời bấy giờ trên tiểu thuyết và phim ảnh.
Năm 1965, cô nổi tiếng với vai Thùy Dương trong vở Hai lần thu hẹn trên sân khấu Thủ Đô. Cũng trong năm này, cô về đoàn Kim Chung. Được sự dìu dắt của nghệ sĩ Minh Cảnh, Mỹ Châu đã thành công khi thủ vai Mai Thảo trong vở Trinh nữ lầu xanh, được nhiều người mến mộ.
Năm 1967, Mỹ Châu được trao tặng Huy chương Vàng Thanh Tâm vì những thành tựu của mình trong nghệ thuật cải lương, cùng đợt với Phương Bình, Bảo Quốc, Ngọc Bích. Cũng trong năm này, cô được mời thu dĩa thu lại vở Khi rừng mới sang thu với vai chính nữ chúa Tọa Mã Sơn.
Trước năm 1975, những vở tuồng được thu vào băng đĩa như Sở Vân cứu giá, Kiếp nào có yêu nhau, Kiếm sĩ dơi, Gió giao mùa, Bình rượu nhiệm mầu, Tiêu Anh Phụng, Khi rừng mới sang thu, Lan huệ sầu ai... đều có sự đóng góp của Mỹ Châu, khiến cô trở thành một trong những nghệ sĩ được thu thanh nhiều nhất.
Sau năm 1975, Mỹ Châu vẫn tiếp tục thành công với nhiều vở diễn, như: Khách sạn hào hoa, Tâm sự Ngọc Hân, Hoa Mộc Lan, Muôn dặm vì chồng (hoặc Nàng Hai Bến Nghé), Thái hậu Dương Vân Nga, Bên cầu dệt lụa, Tiếng trống Mê Linh, Vòng cưới anh trao, Hai phương trời thương nhớ, Hoa độc trong vườn, Dòng sông đầm lầy...
Trong những năm 1990–1992, khi video cải lương bắt đầu xuất hiện và đạt chất lượng cao, Mỹ Châu lại xuất hiện trên băng hình trong các vở mà cô đã diễn trước 1975, như Chiều lạnh tuyết băng sơn, Giai nhân và loạn tướng, Bài thơ trên cánh diều, Trăng nước Lạc Dương thành, Nắng thu về ngõ trúc... và đóng nhiều vở xã hội. Năm 1990, cô lập gia đình với Nghệ sĩ Đức Minh khi đã 40 tuổi. Năm 1995, Mỹ Châu tuyên bố giải nghệ.
Từ năm 1997, Mỹ Châu hợp tác với các đài truyền hình, đặc biệt là Đài Truyền hình Cần Thơ, hãng phim Tây Đô, đài HTV... để thực hiện lại các vở tuồng nổi tiếng thời còn ở sân khấu Kim Chung và hãng đĩa Việt Nam như A Khắc Thiên Kiều, Kiếp nào có yêu Nhau, Bóng hồng sa mạc, Đợi anh mùa lá rụng, Khi rừng mới sang thu, Tiêu Anh Phụng... Mỹ Châu tự mình tham gia đạo diễn và dàn dựng nên các tuồng thu lại này vẫn giữ được hầu hết lời văn và tâm ý của các tác giả, các tuồng đều đạt chất lượng nghệ thuật cao dù có nhiều diễn viên, nghệ sĩ sau 1975 như Thanh Ngân, Phượng hằng, Thoại Mỹ, Cẩm Thu, Ngân Huệ, Kim Tử Long, Trọng Phúc, Tuyết Ngân, Vũ Luân, Kim Tiểu Long, Kiều Oanh, Bảo Chung, Phú Quý... và các tài danh trước 1975 như Minh Phụng, Minh Vương, Hồng Nga, Bảo Quốc, Văn Chung, Thanh Tuấn, Hoài Thanh, Út Bạch Lan, Bích Thùy, Hữu Tài, Đức Minh...
Sau năm 2002, Mỹ Châu sang Hoa Kỳ để đoàn tụ với gia đình, sống tại tiểu bang Georgia và từ chối mọi lời mời đi hát. Trước khi ra đi, Mỹ Châu đã diễn hai vở Võ Tắc Thiên và Tơ vương sầu ly biệt của hãng phim Tây Đô.
Vào những năm 2007-2008, Mỹ Châu hợp tác với Đài Truyền hình Cần Thơ để dàn dừng lại một số vở cải lương mà cô đã từng thành công trong suốt 45 năm diễn trên sân khấu như Chiều đông gió lạnh về, Khúc hát đoạn tình và một số vở xã hội như Mưa bay trong đời, Người yêu của cha tôi, Tình đất tình người, Tình Đời... Năm 2009, Mỹ châu cùng dịp Diệp Vàm Cỏ trình diễn nhiều bài tân cổ như Ký ức hoa đào, Nội tôi, Hương cau, Chị tôi... Năm 2009–2010, Mỹ Châu đã dựng lại Hoa độc trong vườn, Muôn dặm vì chồng, Sân khấu về khuya...
Mỹ Châu cho ra đời CD "Chùm Tri âm" gồm 10 khúc tri âm như Dạ khúc, Ảo khúc, Cửu khúc, Niệm Khúc. Qua DVD Nỗi nhớ của tác giả Tường Châu, với các bài Chuyện hợp tan, Ở hai đầu nỗi nhớ, Thương một người ở xa, Nhớ mẹ lý mồ côi, Bóng mát, Sợi nhớ sợi thương và Hoa mướp sau nhà với các bài Bà lão ăn mày, Khi rừng xanh thay lá mới, Em vẫn đợi anh về, Nhớ mẹ.
Mỹ Châu được cho là luôn được cộng đồng mạng ưu ái về tài năng cũng như tấm lòng với nghệ thuật Việt Nam, nhiều bài viết hay ghi nhận những thành quả, những cách làm mới, những đề tài mới, nghệ sĩ Mỹ Châu được đánh giá là nghệ sĩ của những năm 2009 - 2010. Nhiều đài truyền hình, báo đưa tin và phỏng vấn Mỹ Châu liên tục. Xuân Tân Mão 2011, Mỹ Châu thực hiện tác phẩm Sân khấu về khuya.
Năm 2012, Mỹ Châu hoàn toàn giải nghệ sau khi thực hiện chương trình "Tạ tình tri âm", gồm 5 phần. Ngày 15 tháng 1 năm 2014, chồng Mỹ Châu là nghệ sĩ Đức Minh qua đời.
Mỹ Châu được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú năm 1993 và Huy chương sự nghiệp sân khấu Việt Nam vào năm 1999 để tôn vinh những cống hiến và tận tụy yêu nghề của một minh tinh trầm lặng.
Với sự nghiệp hát cải lương kéo dài hơn 50 năm, Các nam nữ nghệ sĩ nổi tiếng mà Mỹ Châu từng có dịp diễn chung là Minh Cảnh, Thành Được, Minh Phụng, Minh Vương, Thanh Tuấn, Lệ Thủy, Phượng Liên, Thanh Kim Huệ, Tuấn Thanh, Đức Minh, Trọng Phúc, Thoại Mỹ, Thanh Sang, Kim Tử Long, Út Trà Ôn, Cẩm Thu, Hữu Phước,...
Nghệ sĩ Mỹ Châu trong các vai diễn nổi bật như vai A Khắc Thiên Kiều trong vở Người tình trên chiến trận, vai Ai Sa trong vở Bóng hồng sa mạc, vai Ái Lan trong vở Chiều đông gió lạnh về,vai Cẩm Nhung trong vở Lấy chồng xứ lạ, vai Giáng Hương trong vở Sân khấu về khuya, vai Hiếu trong vở Khách sạn hào hoa, vai Hiền trong vở Ánh lửa rừng khuya, vai Hoàng Dung trong vở Ánh Hùng Xạ Điêu, vai Lan trong vở
Lan Huệ sầu ai, vai Lan trong vở Tìm lại cuộc đời, vai Lý
Thần Phi trong vở Bao Cong Tra Án Quách Hoè, vai Mỹ Lệ
Xuân trong vở Đời cô Hạnh, vai Mộng Cầm trong vở Hàn Mặc Tử, vai Nữ chúa (trong vở Khi rừng mới sang thu, vai Sở Vân trong vở Sở Vân cưới vợ, vai Thùy Dương trong vở Tâm sự loài chim biển vai Tiêu Anh Phụng trong vở Tiêu Anh Phụng…
Mỹ Châu là người ưa sống trong hoài niệm, giữ gìn truyền thống. Mái tóc dài tới thắt lưng không hề thay đổi, trang phục màu tối, nhã nhặn và một căn nhà gần 30 năm ấp ủ mẹ con, anh chị em, không tách riêng, không dời đổi. Mỹ Châu đã ghi lại cuộc đời mình trong bút ký Châu chút tạ tình tri âm.
Nguồn trích dẫn: Tác giả Huỳnh Ái Tông
