Nghệ danh: Phùng Há
Tên khai sinh: Trương Phụng Hảo
Giới tính: Nữ
Ngày sinh: 30 tháng 4, 1911
Nơi sinh: Châu Thành, Mỹ Tho, Đông Dương thuộc Pháp

Ngày mất: 5 tháng 7, 2009 (98 tuổi)
Nơi mất: Thành phố Hồ Chí Minh

Nghề nghiệp: Diễn viên sân khấu 
Danh hiệu: Nghệ sĩ nhân dân (1984)

Tiểu sử:
Phùng Há, hay Trương Phụng Hảo (1911–2009), sinh ra trong một gia đình người Việt gốc Hoa tại Mỹ Tho, Tiền Giang. Bà là con thứ sáu trong một gia đình đông con. Sau khi cha qua đời khi bà còn rất nhỏ, gia đình gặp khó khăn và phải mưu sinh. Từ đó, bà sớm bộc lộ thiên hướng nghệ thuật với chất giọng đặc biệt và đã theo chân ông bầu Hai Cu, người sáng lập gánh hát Tái Đồng Ban, bước vào con đường nghệ thuật cải lương.

Năm 1924, Phùng Há chính thức ra mắt khán giả với vai đào chính, đóng cặp cùng kép Năm Châu và nhanh chóng được công chúng đón nhận. Từ vai diễn đầu tiên Giả Thị trong vở Hoàng Phi Hổ quy Châu, bà bắt đầu khẳng định tài năng qua loạt vở như Thôi Tử thí Tề Quân, Mổ tim Tỷ Can, và Anh hùng náo Tam Môn Nhai. Bà kết hợp nhuần nhuyễn chất giọng và khả năng biểu diễn tinh tế, được công chúng đón nhận nhiệt tình và nhanh chóng trở thành một trong những đào chính hàng đầu trên sân khấu cải lương.

Đường tình duyên của bà nhiều trắc trở. Năm 1926, bà kết hôn với nghệ sĩ Tư Chơi, người đồng hành đầu tiên trong cuộc sống và nghệ thuật. Tuy nhiên, chỉ sau vài năm, hai người ly hôn, và Phùng Há kết hôn với Bạch Công tử Lê Công Phước – một phú hộ nổi tiếng đam mê nghệ thuật cải lương. Bạch Công tử thành lập gánh hát Huỳnh Kỳ và để Phùng Há làm bầu gánh, giúp bà mở rộng tầm ảnh hưởng nghệ thuật. Gánh Huỳnh Kỳ, với quy mô lớn và các nghệ sĩ danh tiếng như Ba Vân, Năm Phỉ, Tám Du, đã lưu diễn khắp Nam Bộ, đem cải lương đến nhiều vùng miền quê xa xôi bằng những phương tiện sang trọng. Gánh hát này gây tiếng vang lớn với các vở như Giọt máu chung tình, nơi bà hóa thân vào vai Bạch Thu Hà đầy cảm xúc bên cạnh Võ Đông Sơ của nghệ sĩ Năm Thiên.

Sau khi cuộc hôn nhân với Bạch Công tử đổ vỡ, bà tiếp tục với cuộc hôn nhân cùng Nguyễn Hữu Bửu, một nhà tài trợ nghệ thuật, và lập ra gánh hát Phùng Hảo cho bà quản lý. Tuy nhiên, sau khi gánh hát Phùng Hảo tan rã, mối tình này cũng chấm dứt. Cuộc hôn nhân cuối cùng của bà là với Châu Văn Sáu, nhưng cuối cùng cũng không thể trọn vẹn. Dẫu đường tình duyên lận đận, bà vẫn dành trọn tâm huyết cho nghệ thuật và không ngừng đào tạo nhiều thế hệ nghệ sĩ, trong đó có nhiều nghệ sĩ tên tuổi như Nam Hùng và Kim Cương.

Với mong muốn đóng góp nhiều hơn cho cộng đồng nghệ thuật, năm 1958, Phùng Há đã đề xuất và trực tiếp tham gia xây dựng Chùa Nghệ sĩ tại Sài Gòn. Bà dành nhiều tâm huyết tạo nên nơi an nghỉ cho những nghệ sĩ cải lương không nơi nương tựa và lập nên nghĩa trang nghệ sĩ để tưởng niệm công lao của các bậc tiền bối.

Không chỉ là nghệ sĩ xuất sắc, bà còn là người thầy tận tâm, đào tạo nhiều nghệ sĩ nổi tiếng và trở thành giảng viên tại Trường Quốc gia Âm nhạc và Kịch nghệ thời Việt Nam Cộng hòa. Sự cống hiến không ngừng nghỉ của Phùng Há cho nghệ thuật cải lương đã được ghi nhận qua danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân mà bà nhận vào năm 1984.

Sau khi qua đời vào năm 2009, bà để lại trong lòng người hâm mộ những ký ức không phai về một nghệ sĩ tài hoa, giàu nhân ái. Những năm cuối đời, bà dành thời gian cho các hoạt động từ thiện, chăm sóc các nghệ sĩ già yếu, neo đơn tại Viện dưỡng lão nghệ sĩ do chính bà sáng lập. Dù đã đi xa, tên tuổi Phùng Há vẫn gắn liền với nền cải lương nước nhà. Nhiều con đường ở Mỹ Tho và các thành phố lớn khác đã được đặt tên bà nhằm ghi nhớ công lao đóng góp của nữ nghệ sĩ tài ba.

Tác phẩm nổi bật: Phụng Nghi Đình (vai Lữ Bố), Đời Cô Lựu (vai Cô Lựu), Giọt máu chung tình (vai Bạch Thu Hà).
Hỉnh ảnh tư liệu: 

Nguồn Ảnh: laodong.vn